Endometrioza oraz niewydolność żylna żył miednicy (pelvic venous insufficiency – PVI) to dwa schorzenia, które coraz częściej rozpatruje się wspólnie – zarówno pod względem objawów, jak i wspólnych mechanizmów biologicznych.
Dotykają głównie kobiet w wieku rozrodczym i objawiają się przewlekłym bólem w dolnej części brzucha. Nowoczesna diagnostyka uwzględnia nie tylko zmiany anatomiczne, ale także wpływ mikrobioty jelitowej, przewlekłego stanu zapalnego oraz nadmiaru estrogenów związanego z aktywnością estrobolomu.
Mówiąc prościej : te dwie choroby mogą wyglądać inaczej, ale często dają podobne objawy i mogą mieć wspólne przyczyny – m.in. zaburzenia jelitowe i nadmiar żeńskich hormonów.
Czym są endometrioza i niewydolność żylna miednicy?
- Endometrioza – tkanka podobna do tej, która występuje w macicy, rośnie w innych miejscach ciała (np. w jajnikach, otrzewnej), wywołując stan zapalny i ból.
- Niewydolność żył miednicy (PVI) – polega na rozszerzeniu i cofaniu się krwi w żyłach jajnikowych i gałęziach żył biodrowych, co prowadzi do ich przekrwienia i zastoju krwi.
Endometrioza powoduje ból, bo tkanka rośnie i krwawi tam, gdzie nie powinna. PVI wywołuje podobny ból, bo krew zalega w żyłach miednicy , nie odpływa prawidłowo i powoduje stan zapalny.
Jak często występują razem?
- Według badań Padoa i wsp. (2022) – u ponad 50% kobiet z endometriozą obserwuje się także zmiany żylne w miednicy.
- Z kolei Kuligowska i wsp. (2005) wykazali, że 30–40% pacjentek z PVI ma objawy sugerujące endometriozę.
Wiele kobiet cierpi jednocześnie na obie choroby – co może utrudniać ich rozpoznanie.
Wspólne objawy
- przewlekły, tępy ból w podbrzuszu, nasilający się przy staniu i przed miesiączką,
- bolesne miesiączki,
- ból przy współżyciu (dyspareunia),
- uczucie ciężkości w miednicy,
- problemy z pęcherzem lub jelitami.
Jeśli cierpisz na kilka z tych objawów, warto zbadać zarówno endometriozę, jak i stan żył miednicy.
Estrobolom – mikrobiota jelitowa a hormony
Estrobolom to część genów mikrobioty jelitowej, która wpływa na metabolizm estrogenów. Bakterie w jelitach produkują enzym β-glukuronidazę, który rozkłada związane estrogeny i pozwala na ich ponowne wchłanianie do krwiobiegu.
Niektóre bakterie jelitowe „uwalniają” wydalane estrogeny, które znów zaczynają działać w organizmie. Może to prowadzić do ich nadmiaru.
Hiperestrogenizm i stan zapalny
Gdy dochodzi do dysbiozy (zaburzenia równowagi mikrobioty), aktywność estrobolomu rośnie, a w organizmie gromadzi się zbyt dużo estrogenów. Prowadzi to do:
- nasilenia objawów endometriozy,
- osłabienia ścian żył,
- przewlekłego stanu zapalnego.
Zwiększona przepuszczalność jelit (tzw. „leaky gut”) pozwala toksynom (np. LPS) przedostawać się do krwi, co pobudza układ odpornościowy i nasila stan zapalny.
Kiedy jelita nie funkcjonują prawidłowo, do krwi trafiają szkodliwe cząstki. Organizm zaczyna się bronić, a to może pogarszać objawy bólu i zapalenia.
Co dzieje się w ciele?
Stan zapalny utrzymuje się długo, nawet jeśli zmiany anatomiczne nie postępują. Powoduje:
- ból,
- obrzęki,
- nadwrażliwość nerwów,
- większe odczuwanie dyskomfortu.
Czasem ból trwa mimo braku nowych zmian – bo układ nerwowy i odpornościowy są wciąż pobudzone.
Dlaczego warto badać żyły miednicy u pacjentek z endometriozą?
Jeśli pacjentka odczuwa:
- ból nasilający się w pozycji stojącej,
- uczucie rozpierania w miednicy,
- objawy podobne do żylaków,
warto wykonać badania obrazowe żył miednicy (np. USG przezpochwowe z oceną przepływu lub rezonans magnetyczny).
Wczesne wykrycie zmian w żyłach może pomóc dobrać skuteczniejsze i efektywniejsze leczenie oraz zmniejszyć ból.
Wsparcie terapii – rola suplementacji
Coraz większą rolę odgrywają substancje wspierające mikrokrążenie, redukujące stan zapalny i uszczelniające naczynia:
- Diosmina i hesperydyna – poprawiają krążenie żylne, redukują obrzęki i zapalenie.
- Escyna i rutyna – działają przeciwzapalnie i wzmacniają ściany naczyń.
- Ruszczyk, kasztanowiec, witamina C, polifenole – wspomagają drenaż żylny i limfatyczny.
Te naturalne składniki mogą pomóc zmniejszyć ból, poprawić krążenie i ograniczyć rozwój zmian zapalnych – nawet przy samej endometriozie.
Podsumowanie
Endometrioza i niewydolność żył miednicy to schorzenia o wspólnym tle zapalnym, hormonalnym i naczyniowym. Nowoczesna diagnostyka i leczenie powinny uwzględniać:
- stan mikrobioty jelitowej (estrobolom),
- obecność przewlekłego zapalenia,
- funkcję żył miednicy,
- możliwość wspomagania leczenia dietą, probiotykami i składnikami flebotropowymi.
Literatura:
- Padoa A. et al. Int J Environ Res Public Health. 2022;19(9):5217.
- Kuligowska E. et al. AJR Am J Roentgenol. 2005;184(2):623–627.
- Leonardi M. et al. Curr Opin Obstet Gynecol. 2020;32(6):393–401.
- Plottel CS, Blaser MJ. Endocr Rev. 2011;32(4):422–447.
- Donnez J, Dolmans MM. Trends Mol Med. 2017;23(2):103–118.
- Young VJ et al. Hum Reprod Update. 2014;20(5):618–630.
- Lyseng-Williamson KA. Drugs. 2013;73(14):1461–1477.
- Cesarone MR et al. Angiology. 2005;56(Suppl 1):S41–S48.
- Zhang J et al. Phytother Res. 2021;35(7):3580–3592.
- Grassi D et al. Curr Pharm Des. 2018;24(2):145–151.
