Przewlekła niewydolność żylna (ang. chronic venous insufficiency, CVI) jest powszechnie występującym schorzeniem, które dotyka miliony ludzi na całym świecie. Szacuje się, że w Polsce uskarża się na nie 51% kobiet oraz 35% mężczyzn (1). Najczęstsze lokalizacje związane z niewydolnością żylną to naczynia kończyn dolnych oraz miednicy mniejszej. Niewydolność żylna w początkowych etapach może przebiegać bezobjawowo, a rozpoznanie opiera się jedynie na stwierdzonym w USG-Doppler nieprawidłowym przepływie krwi w układzie żylnym. W późniejszych stadiach choroby pojawiają się objawy takie jak uczucie ciężkości nóg, obrzęki podudzi, skurcze łydek oraz zmiany skórne. Charakterystyczne jest także stopniowe powiększanie się żylaków kończyn dolnych. Choć metody zabiegowe są podstawą leczenia niewydolności żylnej, to coraz większe zainteresowanie wzbudzają potencjalne korzyści płynące ze stosowania suplementów diety jako leczenia uzupełniającego.
Dotychczas przeprowadzone badania dotyczące preparatów wenoaktywnych (ang. venoactive drugs, VADs) – tj. substancji mających wpływ na działanie układu żylnego – dowiodły, że mają one pozytywny wpływ na budowę i funkcję naczyń żylnych. Suplementy diety zawierające substancje o działaniu przeciwzapalnym i przeciwutleniającym – takie jak witamina C, witamina E, flawonoidy (diosmina, rutozydy) – mogą mieć potencjalne korzyści w leczeniu niewydolności żylnej poprzez redukcję stresu oksydacyjnego oraz zmniejszenie stanu zapalnego w naczyniach krwionośnych (2). Niektóre suplementy diety, w tym ekstrakty z kasztanowca zwyczajnego (Aesculus hippocastanum L.), wykazują działanie poprawiające mikrokrążenie, co może przyczynić się do zmniejszenia obrzęków i uczucia ciężkości kończyn dolnych u pacjentów z niewydolnością żylną (3). Na podstawie doświadczeń klinicznych oraz dotychczas przeprowadzonych badań wiadomo, że podstawą leczenia zaawansowanych etapów niewydolności żylnej są metody zabiegowe. Zalecane obecnie małoinwazyjne metody leczenia niewydolności żylnej – takie jak laseroterapia wewnątrznaczyniowa (EVLA) – oraz bardziej inwazyjna operacja klasyczna w skuteczny sposób usuwają nieprawidłowo funkcjonujące żyły, przyczyniając się do poprawy krążenia żylnego w kończynach dolnych. Powyższe leczenie, uznawane za leczenie przyczynowe, redukuje dolegliwości związane z niewydolnością żylną, zmniejsza ryzyko odległych następstw nieleczonej niewydolności żylnej (owrzodzenia żylne, zakrzepica żylna), a jednocześnie poprawia walor estetyczny kończyn dolnych. Suplementy diety stosowane u pacjentów z niewydolnością żylną nie są elementem leczenia przyczynowego. Istnieją jednak prace dowodzące, że mogą one skutecznie redukować objawy niewydolności żylnej. Preparaty zawierające wyciąg z ruszczyka kolczastego (Ruscus aculeatus L.) zmniejszają uczcie ciężkości kończyn dolnych oraz obrzęk podudzi (4). Podobne działanie wykazuje wyciąg z liści winorośli właściwej (Vitis vinifera) (5). Suplementy diety nie powodują zatem powrotu prawidłowej funkcji niewydolnej żyły ani redukcji żylaków kończyn dolnych, ale mogą w istotny sposób przyczynić się do redukcji objawów niewydolności żylnej takich jak obrzęk podudzi, uczucie ciężkości kończyn dolnych, świąd i skurcze łydek, pozytywnie wpływając na jakość życia pacjentów (6).
Powołując się na powyższe dane, rolę suplementów diety uwzględniono w wytycznych europejskiego towarzystwa chirurgii naczyniowej nt. leczenia przewlekłej niewydolności żylnej (7). Zgodnie z powyższym dokumentem zastosowanie preparatów wenoaktywnych należy rozważyć u pacjentów z obrzękami oraz innymi objawami wynikającymi z niewydolności żylnej, tak aby zredukować powyższe objawy. Co istotne, suplementy diety jako leczenie uzupełniające można zastosować u pacjentów oczekujących na leczenie zabiegowe oraz u których utrzymują się szczątkowe objawy niewydolności żylnej, nawet pomimo zastosowanego leczenia zabiegowego. Można je stosować również u pacjentów zdyskwalifikowanych z leczenia zabiegowego, dla których leczenie łagodzące objawy niewydolności żylnej jest jedyną opcją terapeutyczną.
Dotychczas przeprowadzone badania wykazują liczne korzyści ze stosowania suplementów diety jako terapii uzupełniającej w leczeniu przewlekłej niewydolności żylnej. W miarę postępu badań suplementy diety mogą stanowić ważny element terapii niewydolności żylnej, przyczyniając się do poprawy jakości życia pacjentów dotkniętych tym schorzeniem.
Bibliografia:
- Jawień A, Grzela T. Epidemiologia przewlekłej niewydolności żylnej. Przewodnik
Lekarza/Guide for GPs. 2004:29-32. - Aziz Z, Tang WL, Chong NJ, et al. A systematic review of the efficacy and tolerability of
hydroxyethylrutosides for improvement of the signs and symptoms of chronic venous
insufficiency. J Clin Pharm Ther 2015;40:177e85. - Pittler MH, Ernst E. Horse chestnut seed extract for chronic venous insufficiency. Cochrane
Database Syst Rev 2012;11: CD003230 - Kakkos SK, Allaert FA. Efficacy of Ruscus extract, HMC and vitamin C, on improving individual
venous symptoms and edema: a systematic review and meta-analysis of randomized double-
blind placebo-controlled trials. Int Angiol 2017;36:93e106. - Rabe E, Stucker M, Esperester A, et al. Efficacy and tolerability of a red-vine-leaf extract in
patients suffering from chronic venous insufficiency–results of a double-blind placebo-
controlled study. Eur J Vasc Endovasc Surg 2011;41: 540e7. - Martinez-Zapata MJ, Vernooij RW, Simancas-Racines D, et al. Phlebotonics for venous
insufficiency. Cochrane Database Syst Rev 2020;11: CD003229. - De Maeseneer MG, Kakkos SK, Aherne T, et al. Editor’s Choice – European Society for Vascular
Surgery (ESVS) 2022 Clinical Practice Guidelines on the Management of Chronic Venous
Disease of the Lower Limbs. Eur J Vasc Endovasc Surg. 2022 Feb;63(2):184-267. doi:
10.1016/j.ejvs.2021.12.024. Epub 2022 Jan 11. Erratum in: Eur J Vasc Endovasc Surg. 2022
Aug-Sep;64(2-3):284-285. PMID: 35027279.
